Rachunkowość wywodzi się od zapisów księgowych (rachunkowych, ewidencyjnych), czyli notatek dotyczących działalności gospodarczej, tj. zjawisk gospodarczych oraz posiadanego majątku.
Pierwotną przesłanką pojawienia się zapisów rachunkowych była konieczność wspomagania pamięci ludzkiej i jej odciążenia. Konieczność ta nasilała się wraz z rozwojem życia gospodarczego, a głównie z:
- wyodrębnieniem się majątkowym poszczególnych podmiotów (pojawieniem się własności prywatnej),
- rozwojem produkcji i wymiany towarowej,
- upowszechnianiem się pieniądza jako podstawowego ekwiwalentu umożliwiającego określenie wartości towaru.
Z przekazów historycznych wynika, że ewidencja gospodarcza była prowadzona już w starożytności: w Mezopotamii, w Egipcie, w Grecji i Rzymie, w Chinach, Indiach, państwie Azteków. Wzmianki o prowadzonych zapisach księgowych można też znaleźć w Starym Testamencie.
Za zalążek współczesnej rachunkowości uważa się średniowieczną księgowość kupiecką, wywodzącą się głównie z miast włoskich (Wenecja, Genua, Mediolan, Florencja), której podstawowe zasady kształtowały się w okresie od XII do XIV wieku.
Za ojca współczesnej rachunkowości uważa się Lucę Paccioliego, który w 1494 roku opublikował „ Zasady arytmetyki, geometrii, proporcji i proporcjonalności”.
- Odmiany rachunkowości
Rachunkowość jest jedna, ale z punktu widzenia celów poznawczych można ją klasyfikować według kilku różnych kryteriów i wyodrębniać na ich podstawie różne klasy (rodzaje, typy, odmiany) rachunkowości.
Kryteria klasyfikacji rachunkowości:
- relacje rachunkowości z teorią i praktyką
- skala rachunkowości
- zakres przestrzenny rachunkowości
- przeznaczenie rachunkowości
- obligatoryjność prowadzenia (sformalizowanie) rachunkowości
- postać prowadzenia rachunkowości
- technika rachunkowości
- forma rachunkowości (księgowości)
- struktura systemowa rachunkowości
- rodzaj podmiotu rachunkowości
- specyfika branżowa (sektorowa, przedmiotowo-podmiotowa) rachunkowości
- przedmiot zainteresowania rachunkowości
- sytuacja podmiotu rachunkowości
- ?.
Rachunkowość finansowa prowadzona w Polsce w postaci ksiąg rachunkowych jest:
- dziedziną praktyczną – aktywnością, która wspomaga i determinuje prowadzenie działalności gospodarczej przez pomioty (jednostki) gospodarujące,
- rachunkowością mikroekonomiczną (jednostkową),
- rachunkowością krajową,
- rachunkowością obligatoryjną
- rachunkowością sformalizowaną
- Pojęcie rachunkowości finansowej
W toku rozwoju rachunkowości nie wykształciła się jej jednoznaczna definicja. Dotyczy to także rachunkowości finansowej.
W praktyce rachunkowość definiowana jest na różne sposoby:
- jako ewidencja gospodarcza
- jako system informacyjny
- jako system pomiaru
- jako odzwierciedlenie rzeczywistych stanów i procesów
- jako język biznesu (środek przekazywania informacji o działalności gospodarczej)
- jako działalność usługowa
- jako ideologia (środek utrzymywania ekonomicznego porządku).
Np. według Zbigniewa Lutego, rachunkowość finansowa to system informacyjny w jednostce dostarczający danych liczbowych niezbędnych do oceny jej kondycji finansowej.
- Podstawy prawne rachunkowości finansowej
Przepisy z zakresu rachunkowości obowiązujące w Polsce można podzielić na:
I podstawowe
- ustawa z 29.09.1994 r. o rachunkowości
- akty wykonawcze do ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości
- uchwały Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie przyjęcia krajowych standardów rachunkowości
- rozporządzenie Komisji (WE) nr 1725/2003 z 29.09.2003 r. przyjmujące określone międzynarodowe standardy rachunkowości zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady
II pozostałe
- ustawa z 10.1994 r. o biegłych rewidentach ich samorządzie
– opublikowana (jednolity tekst) DzU z 2001 r. nr 31, poz. 359 ze zm.
- akty wykonawcze do ustawy z 13.10.1994 r. o biegłych rewidentach ich samorządzie:
- rozporządzenie Ministra Finansów z 02.12.2003 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych (DzU z 2003 r. nr 211, poz. 2062)
- uchwały Krajowej Rady Biegłych Rewidentów w sprawie publikacji listy podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych (wydawane od 2001 r. corocznie i publikowane w MP)